Để tự xây dựng bài giảng trực tuyến chất lượng, thu hút học sinh mà vẫn đảm bảo các mục tiêu học tập, người giáo viên cần thấu hiểu nhu cầu của người học và dành thời gian đầu tư xây dựng một cách công phu, không đốt cháy giai đoạn.
Bà Nguyễn Thị Quỳnh Mai – Chuyên gia Đào tạo tại Hệ thống Giáo dục HOCMAI cho rằng, thành công của các bài giảng trực tuyến cần được đo bằng chính kết quả học, thi của học sinh trong suốt hơn 10 năm qua, khi hình thức này mới xuất hiện tại Việt Nam. Bên cạnh đó, trước sự bùng phát của hàng loạt bài giảng trên sóng truyền hình, bài giảng trực tuyến… nhà giáo phải biết cách xây dựng bài giảng chất lượng, giúp đạt mục tiêu cao nhất trong học tập.
Thấu hiểu nhu cầu của người học
“Không những cần giỏi về kỹ năng, phương pháp, chuyên môn, để một bài giảng đạt được sự hoàn chỉnh, chất lượng, thu hút học sinh, giáo viên cần liên tục lắng nghe, liên tục điều chỉnh để thiết kế khung chương trình phù hợp, hiệu quả hỗ trợ nhu cầu thiết yếu cho quá trình học tập, ôn luyện của học sinh theo từng thời điểm, năm học” – Bà Nguyễn Thị Quỳnh Mai, cho biết.
Thấu hiểu nhu cầu của người học chính là một trong những yếu tố quan trọng giúp giáo viên đặt ra mục tiêu để xây dựng bài giảng trực tuyến sao cho phù hợp với bối cảnh, đối tượng và năng lực của học sinh.
Chúng ta có thể nhìn về bối cảnh của những năm đầu 1990 đến đầu 2000, việc học chỉ xoay quanh trong các nhà trường, học sinh chỉ giao tiếp với thầy cô trực tiếp giảng dạy và bạn bè cùng lớp. Nhu cầu tìm tài liệu học tập của học sinh lúc này phần lớn là sách giáo khoa, sách tham khảo tại thư viện nhà trường. Khi mạng internet trở nên phổ biến, học sinh được tiếp cận với kho tri thức mở, nhu cầu học, hỏi, kết nối học tập lại được mở rộng hơn bao giờ hết.
Từ đây, nhiều giáo viên, nhà trường và các đơn vị giáo dục đặt ra câu hỏi: Làm thế nào để xóa nhòa khoảng cách học tập giữa các vùng miền, học sinh ở các vùng sâu, vùng xa có điều kiện được học với giáo viên giỏi, được tiếp cận với công nghệ tiên tiến và làm thế nào để tạo điều kiện cho nhu cầu học tập tối đa, mọi lúc, mọi nơi của mọi học sinh.
Tiếp đó, năm 2007, một trong những điểm mới của kỳ thi đại học, cao đẳng là việc áp dụng hình thức thi trắc nghiệm đối với 4 môn Ngoại ngữ, Vật lý, Hóa học và Sinh học. Lúc bấy giờ các khái niệm về học, ôn thi, cách thức làm bài như thế nào để hiệu quả là vấn đề băn khoăn, trăn trở của hàng triệu học sinh lớp 12 – vốn đã quen với hình thức thi tự luận.
Để giải quyết tình trạng này, giáo viên, nhà trường, các đơn vị giáo dục cần xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm trực tuyến như thế nào để đáp ứng nhu cầu thi trắc nghiệm ngay tại thời điểm đó.
Nắm bắt được nhu cầu của người học là một trong những yếu tố nền móng đầu tiên giúp giáo viên tự thiết kế bài giảng trực tuyến, điều chỉnh sao cho phù hợp với năng lực, đối tượng học sinh và thời điểm.
Đầu tư nhiều hơn cho bài giảng trực tuyến
Hầu như nhắc đến học trực tuyến, người học thường liên tưởng đến các khóa học là những video ghi lại một giờ giảng và đưa lên trên các website. Sự thật, với những đơn vị hoạt động trong lĩnh vực giáo dục trực tuyến lâu năm, để tạo dựng được hàng chục nghìn bài giảng trực tuyến, vài trăm khóa học là cả quá trình đội ngũ giáo viên, cán bộ công nhân viên không ngừng đổi mới, điều chỉnh để hoàn thiện. Trong đó, giáo viên được coi là “linh hồn” của một bài giảng, khóa học.
Trước khi xây dựng bài giảng trực tuyến, giáo viên cần tìm ra câu trả lời cho các câu hỏi: Làm thế nào để mang lại một sản phẩm thực sự có hiệu quả với người học trong khi học sinh vẫn phải hoàn thành các nhiệm vụ học tập chính khóa, làm thế nào để thu hút học sinh vào các bài giảng trực tuyến, làm thế nào để học sinh có thể học những bài giảng chất lượng với chi phí tối ưu.
Để giải quyết tất cả các câu hỏi đó, giáo viên cần nắm được cách thiết kế một bài giảng trực tuyến, trả lời tất cả các câu hỏi: Bài giảng này dành cho ai, người học có những đặc thù gì, sau khi học xong người học sẽ đạt được kết quả như thế nào, làm thế nào để đo được hiệu quả, làm sao để biết người học có sự tiến bộ….
Song song với đó, giáo viên cần phải xây dựng kịch bản dạy công phu và chi tiết. Kịch bản bài dạy khác với việc xây dựng các giáo án đơn thuần và đặc biệt đó là kịch bản khi không có học sinh, giáo viên phải tưởng tượng và độc thoại giảng dạy. Kịch bản càng chi tiết thì hiệu quả của tiết dạy càng được bảo đảm, việc ghi hình và xử lý hậu kỳ ở công đoạn sau cũng được diễn ra thuận lợi và tối ưu.
“Thông thường, để hoàn thiện một khóa học online mất thời gian từ 2-3 năm, với mảng luyện thi thì quá trình làm mịn nội dung, cập nhật được diễn ra với tần suất liên tục. Sự cầu toàn, chỉn chu trong mỗi nội dung giảng dạy, cẩn thận trong từng phút, từng giây ghi hình là yếu tố cần thiết của người giáo viên và đội ngũ biên tập hậu kì. Một bài giảng trực tuyến có tính lan tỏa nhanh và rộng khắp và đó phải là sự lan tỏa của các bài giảng chất lượng, thực sự hữu ích với học sinh” – Bà Nguyễn Thị Quỳnh Mai chia sẻ.